Milli Uyanış: Bağımsızlık Yolunda Atılan Adımlar Konu Anlatımı

Milli Uyanış: Bağımsızlık Yolunda Atılan Adımlar Konu Anlatımı ile tarihimizin dönüm noktalarını öğrenin, milli mücadelemizin derinliklerine dalın.

MİLLİ UYANIŞ: BAĞIMSIZLIK YOLUNDA ATILAN ADIMLAR

1. DÜNYA SAVAŞI’NA YOL AÇAN GELİŞMELER

• Dünya Savaşı 1914 -1918 yılları arasında yaklaşık dört yıl süren, Avrupa’da başlayıp daha sonra farklı kıtalara yayılan birçok devletin katıldığı milyonlarca insanın öldüğü, şehirlerin yakılıp yıkıldığı bir savaştır.
• Dünya Savaşı’nın çıkmasında 19. yüzyıl Avrupası’nda baş- ta İngiltere ve Almanya olmak üzere büyük Avrupa devletlerinin ekonomik ve siyasi politikaları etkili olmuştur. Şimdi bu politikaların neler olduğuna bakalım:

İNGİLTERE  

“Güneş Batmayan” imparatorluk olarak bilinen İngiltere dünyanın en büyük sömürgeci devletiydi. Almanya’nın sömürgelerine göz dikmesi üzerine Almanya ile ekonomik ve siyasi rekabete girişti.

ALMANYA

Gelişen sanayisi için gerekli olan ham madde ve pazarı bulabilmek için İngiltere ve Japonya’nın sömürgelerine göz dikti. Ayrıca Orta Doğu’da nüfuzunu artırmak için Osmanlı Devleti ile yakınlaşmaya çalıştı.

FRANSA

Sahip olduğu sömürgeleri korumak isteyen Fransa, 1871’de Sedan Savaşı’nda kaybettiği demir ve kömür madeni olan Alsas-Loren Bölgesi’ni Almanya’dan geri almak istiyordu.

RUSYA    

Slav ırkından olan milletleri Panslavizm politikasıyla bir bayrak altında toplamayı, Balkanlar, Kaf- kaslar ve Boğazlar üzerinden sıcak denizlere inerek dünya ticaretinde etkili olmayı amaçlamıştır.

İTALYA   

Almanya gibi siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya sömürge elde etmek, Akdeniz’deki ve Balkanlardaki egemenliğini genişletmek için yayılma politikası izlemiştir.

AVUSTURYA-MACARİSTAN

Balkan topraklarını İtalya ve Rusya’ya karşı korumak istemiştir. Özellikle Rusya’nın Slav birliği “Panslavizm” politikasından rahatsız olmuş- tur. Ancak Rusya’ya karşı tek başına başarılı olmayacağı için Almanya’nın yanında yer almıştır.

1. Dünya Savaşı’nın Nedenleri

• Sanayi İnkılabı sonucu Avrupalı devletler arasında ham madde ve pazar elde etmek için ortaya çıkan sömürgecilik yarışı,
• Fransız İhtilali’nin ortaya çıkardığı milliyetçilik akımının etkisi ile imparatorluklar içindeki milletlerin ayaklanmaları,
• Siyasi ve ekonomik rekabete bağlı olarak ortaya çıkan devletler arası silahlanma yarışı ve bloklaşmalar,
• İngiltere ile Almanya arasındaki sömürgecilik rekabeti, Fransa’nın Alsas Loren Bölgesi’ni Almanya’dan geri almak istemesi, Balkanlardaki Slav (Sırp, Boşnak, Hırvat, Karadağlı, Bulgar, Sloven vb.) ve Germen (Almanya, Avusturya) ulusları arasındaki nüfuz mücadelesi.

Savaşın Başlaması ve Gelişmesi

Avusturya-Macaristan veliahtı Ferdinand ve eşinin, Saraybosna’yı ziyaretleri sırasında Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi (28 Haziran 1914) ile savaş başlamıştır.

İttifak Devletleri

Savaştan Önce: Almanya, Avusturya-Macaristan, İtalya

Sonradan Katılanlar: Osmanlı Devleti, Bulgaristan

İtilaf Devletleri

Savaştan Önce: İngiltere, Fransa, Rusya

Sonradan Katılanlar: İtalya, ABD, Romanya, Yunanistan, Japonya, Brezilya, Portekiz, Avustralya, Hindistan, Kanada, Uruguay, Peru

OSMANLI DEVLETİ’NİN SON SAVAŞI: I. DÜNYA SAVAŞI

• Dünya Savaşı’nın başladığı yıllarda Osmanlı Devleti askerî, siyasi ve ekonomik açıdan zayıf bir durumdaydı.
• Devletin gelirleri giderlerini karşılayamadığı gibi alınan borçlar da bir türlü ödenememişti.
• 1911-1913 yılları arasında yapılan Trablusgarp ve Balkan Savaşları zaten zayıf olan devleti iyice güçten düşürmüştü.
• Osmanlı Devleti yeni bir savaşı kaldıracak durumda olmadığı için I. Dünya Savaşı çıktığında önce tarafsız kalmayı tercih etti. Ancak konumu itibariyle savaşın topraklarına sıçraması ihti- maline karşı da önlem aldı.

NOT:      I. Dünya Savaşı’na Karşı Osmanlının Aldığı Önlemler:

✶ Tarafsızlığını ilan etti.

✶ Boğazları ulaşıma kapattı.

✶ Ülke genelinde seferberlik ilan etti.

✶ Kapitülasyonları kaldırdığını duyurdu.

• Osmanlı padişahı ve bazı üst yöneticiler savaşa girmek istemese de yönetimde çok etkili olan İttihat ve Terakki Hükûmetinin önemli ismi Enver Paşa ve arkadaşları savaşa katılmayı düşünüyordu. Çünkü Osmanlı jeopolitik konumu gereği savaşın dışında kalamazdı. Bu durumu değerlendirip güçlü bir devletin yanında yeni- den toparlanılabilir, Osmanlı eski gücüne kavuşabilirdi.

Uyarı: Osmanlı yöneticileri ilk olarak İngilizlere ittifak teklifi yaptı. Çünkü daha önce bazı siyasi gelişmelerde Almanlardan bekledikleri desteği alamamışlardı. Ayrıca İttihatçılara göre sıcak denizlere inmek isteyen Rusya’yı ancak İngilizleri önleyebilirdi. Ancak bu teklif İtilaf Devletleri tarafından kabul edilmemiştir.

Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na Girme Nedenleri

• Özellikle son dönem kaybedilen Balkan ve Traplusgarp topraklarını geri almak.
• Osmanlı topraklarını Avrupalıların açık pazarı haline getirmiş olan kapitülasyonları kaldırmak.
• Osmanlının ödeyemediği dış borçlardan dolayı sürekli ekonomik baskı altında kalması.
• Siyasi yalnızlıktan kurtulmak.

Franz Ferdinand’ın Ölümü

Avusturya Arşidükü Franz Ferdinand 28 Haziran 1914 tarihinde saat 01.15’te, üzeri açık otomobille eşiyle Saraybosna sokaklarında ilerlerken, Sırp suikastçı Gavrilo Princip’in saldırısına uğradı. Princip’in tabancasından çıkan kurşun, boynuna girip çıkarak, arkasında duran eşine saplandı.

Franz Ferdinand ve eşi Prenses Sophie bu suikastte öldüler. Suikastçı, iki ülkeyi bir arada tutan Habsburg Hanedanı’nın tek veliahdını öldürdüğünden Avusturya-Macaristan, suikasttan sorumlu tuttuğu Sırbistan’a savaş açarak, I. Dünya Savaşı’nın çıkmasına neden oldu.

Goben ve Breslav

Asıl adı Goeben (Yavuz) olan ağır kruvazör ve asıl adı Breslav (Midilli) olan hafif kruvazör, İngiliz Akdeniz Donanması’ndan kaçıp Çanakkale Boğazı’nı geçerek 10 Ekim 1914’te İstanbul’a sığındı. Bu gemilerin İstanbul’a sığınması, Osmanlı İmparatorluğu’nun 1. Dünya Savaşı’na girmesinde önemli rol oynadı. 16 Ağustos’ta İstanbul’a ulaşan Goeben ve Breslav gemileri Osmanlı Donanması’na katılarak Yavuz ve Midilli isimlerini aldılar. Bu gemilerin Rus limanlarını bombalamasıyla Osmanlı savaşa girmiş oldu.