Kader ve Kaza İnancı Konu Anlatımı

Kader ve Kaza İnancı Konu Anlatımı: Felsefi ve dini perspektiflerle kaderin anlamı ve insan hayatındaki yeri.

1. Kader ve Kaza İnancı

KADER; bir şeye gücü yetmek, biçimlendirmek, planlamak, ölçü ile yapmak anlamlarına gelir. Terim olarak ise Allah’ın (c.c.) sonsuz ilmi ve kudretiyle, evrende olmuş ve olacak olan her şeyi bilmesi, belli bir ölçü, düzen ve uyum içerisinde programlaması, takdir etmesi ve yaratmasıdır.

Yüce Allah, Kur’an-ı Kerim’de evreni bir ölçü ve düzen içinde yarattığını bildirmektedir. “O, karanlığı yarıp sabahı çıkarandır. Geceyi dinlenme zamanı, Güneşi ve Ayı da ince birer hesap ölçüsü kıldı. Bütün bunlar mutlak güç sahibinin, hakkıyla bilenin takdiridir
(ölçüp biçmesidir).” (En’âm suresi, 96)

KAZA: Hükmetmek, emretmek, yaratmak ve gerçekleştirmek anlamlarına gelen kaza; ezelde bilinen ve takdir edilen şeyin, zamanı ve yeri geldiğinde Allah (c.c.) tarafından yaratılmasıdır.

Örneğin; “Su 100 derecede kaynar.” ifadesi kader kavramını ifade ederken, uygun şartlar gerçekleştiğinde 100 dereceye ulaşan suyun kaynaması da kazadır.

Kaza, Kur’an-ı Kerim’de Yüce Allah’ın varlıklara karşı karar, emir ve fiillerini ifade etmek için kullanılmaktadır. “Böylece onları, iki günde (iki evrede) yedi gök olarak yarattı ve her göğe kendi işini bildirdi. En yakın göğü kandillerle süsledik ve onu koruduk. İşte bu, mutlak güç sahibi ve hakkıyla bilen Allah’ın takdiridir.” (Fus- silet suresi, 12)

Hz. Peygamber (s.a.v.) de Kader inancını İslam’ın inanç esaslarından biri olarak Cibril hadisinde zikretmiştir.

Kader ve kazaya iman; Allah’ın ilminin sonsuz olduğunu, her şeyi kuşatan bir iradesi bulunduğunu ve O’nun kudretinin bütün varlıklardan üstün olduğunu kabul etmektir.

Bu yönüyle kader ve kazaya iman, Allah’a iman etmenin doğal neticesidir ve İslam’ın inanç esaslarındandır. Yüce Allah’ın kader ile ilgili olarak mutlaka bilmemiz gereken üç tane ismi vardır. Bu isimler ve açıklamalarını şu şekilde sıralayabiliriz;

İLİM: Allah’ın gerek duyular âlemini gerekse duyu ötesine ait bütün nesne ve olayları bilmesidir.

İRADE: Allah’ın dilemesi ve dilediğini dilediği şekilde yapmasıdır.

KUDRET: Allah’ın her şeye gücünün yetmesi, dilediğini dilediği zamanda var veya yok etmesidir.

1. Allah Herşeyi Bir Ölçüye Göre Yaratmıştır

İnsanın mükemmel yaratılışı, hayvanların sevk ve idaresi, dünyanın yaratılışı ve özellikleri, galaksiler, yıldızlar, gezegenler ve uydular Allah’ın evrende yarattığı ölçü ve düzene örnektir. Evreni ve içindekileri en güzel şekilde yaratan Allah (c.c.) aynı zamanda bu düzenin ahenk içinde devam etmesini de sağlamaktadır.
Evrende var olan her şey planlı ve ölçülü bir şekilde Allah’ın (c.c.) yaratmasıyla oluşmuştur. İnsanlara açıkça bildirilen bu gerçekler gerçek Kur’an-ı Kerim’de yer bazı ayetlerde şu şekilde ifade edilir;
“O, yedi göğü tabaka tabaka yaratandır. Rahmân’ın yaratışında hiçbir uyumsuzluk göremezsin. Bir kere daha bak! Hiçbir çatlak ve düzensizlik görüyor musun?” (Mülk Suresi, 3.)
“Biz, gerçekten insanı en güzel bir biçimde yarattık.”(Tîn Suresi, 4)
“O, geceyi, gündüzü, güneşi ve ayı yaratandır. Bunların her biri bir yörüngede yüzmektedirler.” (Enbiyâ suresi, 33)
“Biz her şeyi bir ölçüye göre yarattık” (Kamer suresi, 49

2.Kader ve Evrendeki Yasalar

Allah’ın evrendeki uyumu sağlamak ve mevcut düzenin belirli kurallara göre devamı için birtakım yasalar koymuştur. Allah’ın koyduğu bu yasalar Sünnetullah veya Âdetullah olarak adlandırılır. Kur’an-ı Kerim’de yer alan bir ayette bu durumdan “Her şeyin, kaynağı bizim katımızdadır ve biz her şeyi, kusursuzca belirlenmiş bir ölçüye, bir uyuma göre indiririz.” (Hicr Suresi, 21) ayeti ile söz edilmektedir. Genel olarak bu yasalar üç kategori altında ele alınmaktadır. Bunlar;

• Fiziksel Yasalar
• Biyolojik Yasalar
• Toplumsal Yasalar

3.Fiziksel Yasalar

Fiziksel yasalar, madde ve enerjinin oluşumu, yapısı, hareketi, değişimi ve maddeler arası ilişkilerle ilgili evrensel prensipleri içerir. Fiziksel yasalara ilişkin yapılan araştırmalar bu yasaların insan hayatını daha kaliteli ve konforlu olmasına katkı katkı sağladığını ortaya çıkarmıştır. Deney gözlem ve araştırmalar sonucu insanlar tarafından etkisi ve sonuçları kanıtlanabilir bir özelliğe sahiptir. Fiziksel yasalara ilişkin çeşitli örnekler şu şekilde sıralanabilir;

•  Buzların erimesi
• Yağmurun yağması
• Rüzgarın oluşumu
• Isınan metallerin genleşmesi
• Gece ve gündüzün oluşumu
• Isınan suyun buharlaşması
• Gemilerin su üzerinde batmadan hareket edebilmesi
• Yüksekten burakılan bir cismin her zaman yere doğru düşmesi

4.Biyolojik Yasalar

Dünya üzerindeki bütün canlılar ile ilgili yasalardır. Canlıların do- ğumu, üremesi, beslenmesi, gelişmesi, fiziksel yapısı ve birbiri ile olan ilişkisi ile ilgili Allah’ın koymuş olduğu evrensel prensiplerdir. Gerekti- ğinde deney gözlem ve araştırmalar sonucu insanlar tarafından etkisi ve sonuçları kanıtlanabilir bir özelliğe sahiptir. Biyolojik yasalara ilişkin çeşitli örnekler şu şekilde sıralanabilir;

• Solunum, sindirim ve dolaşım sistemleri
• Besin zinciri
• Fotosentez
• Çevreye uyum sağlayabilmeleri

5.Toplumsal Yasalar

Toplumun sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürebilmesi için uyması gereken yasalara toplumsal yasalar denir. Toplumsal yasalar genel ola- rak sebep sonuç ilişkisine göre neticelenir. Toplumsal yasalara ilişkin çeşitli örnekler şu şekilde sıralanabilir;

• Ahlak Kuralları
• Adalet
• Kul hakkı
• Göç
• Savaşlar
• Toplumsal kargaşa

Evrendeki Yasalar İle İlgili Genel Kurallar

• Fiziksel ve Biyolojik Yasalar deney, gözlem ve araştırmalar sonucu kanıtlanabilirler.
• Hiçbir varlığın Fiziksel ve Biyolojik Yasaların dışına çıkması mümkün değildir.
• Toplumsal Yasalar, Fiziksel ve Biyolojik Yasalar kadar kesinlik içermez.
• İnsanın fiziksel yapısı Biyolojik Yasalar ile, davranışsal yapısı Toplumsal yasalarla ilgilidir.
• Toplumsal olaylar sebep sonuç ilişkisine göre sonuçlanır.